Ik zag laatst een film, Moonlight, waarin een verhaal verteld werd over het leven in de drugcultuur van de laagste sociale regionen van de VS. Hij heeft pas een Oscar gewonnen maar wat mij betreft geen aanrader. Smaken verschillen.
Waar het mij om gaat is dat me iets sterk opviel in de film. Ik spreek prima Engels en zelfs met een Amerikaans accent omdat ik tien maanden in de VS was. Ook Amerikaanse films kan ik prima volgen hoewel ik vaak zinnen niet versta omdat ze zo snel spreken maar dat geldt ook af en toe voor Nederlandse films. Eigenlijk net als in het gewone leven als we vragen “Wat zei je daar nou?”
Maar deze keer begreep ik van zowat de helft van de zinnen niets. Het waren halve zinnen en vaak alleen maar een paar woorden samen met een bepaalde blik, die dan een zin vervingen. We noemen dat 'slang'. Een soort eigen taal, een sub-taal, een variatie voor insiders. Maar het was erger dan 'slang' omdat het heel veel wegliet, in de zin van dat de ander het wel weet. Net als het bij ons in de hippie tijd zo bekende 'weet je wel' zinnetje. Maar het irriteerde me zo dat ik er zo weinig van begreep (hoewel het verhaal verder voor zich sprak) dat ik er naderhand vaker over nadacht. En opeens, pratend met een vriend, was het me duidelijk wat er eigenlijk aan de hand was.
Ze praatten opzettelijk anders dan de 'establishment', met de nadruk op 'opzettelijk'. Maar ook zo dat de ander bijna een 'insider' moet zijn om het te begrijpen. En vaak is het gewoon cool om onduidelijk te blijven. Het geeft je een soort macht over de ander. Ik weet het en jij moet het maar uitzoeken. Maar het is in de eerste plaats een je afzetten tegen de gevestigde orde en je eigen orde scheppen. Je komt daardoor binnen je eigen groep als 'cool' over. Niet keurig en netjes en vooral duidelijk, zoals (zogenaamd) de machthebbers maar koel en hard, stoer, onaantastbaar. En je eigen belangrijkheid binnen die alternatieve groep, je ego dus, bevestigend.
Ik zag toen ook meteen de link naar het voor mij onbegrijpelijke spijkerbroeken met grote gaten erin kopen. Iets doms in de ogen van 'de establishment'. Maar cool in de ogen van je subgroep, want je zet je af, je hoort niet bij die sullen van ouders, onderwijzers, die 'keurige' mensen die je altijd maar vertellen wat je wel en niet moet doen. Ook het laten hangen van je broek zodat je de bilspleet kunt zien is ook zoiets. Je afzetten tegen 'het fatsoen'. Ook haren ('punk') worden ervoor gebruikt. Het is duidelijk dat je een rebel bent.
Bij vragen naar de zin daarvan is het: “Ach jij snapt dat niet.”, wat de superioriteit van jouw subgroep bevestigt. Tatoeages zijn ook zoiets. Het heeft de naam dat het pijn doet en dus moet je al een held zijn wil je een tatoeage laten zetten. Maar eigenlijk heeft het niets om het lijf en de oorspronkelijke betekenis van inwijding in een nieuwe groep (meestal de volwassenheid) is al lang verloren gegaan. Verder gaand je-afzetten-gedrag is stelen (van die 'kapitalisten') en virussen maken ('tegen die multinationals met al hun geld'). Al die dingen samen zijn, meestal maar half–bewust, één groot protest tegen die gehate cultuur die je van je jongste jaren al je vrijheid ontneemt.
Nu ken ik die gevoelens zelf maar al te goed. Maar ik probeer ze opbouwend vorm te geven terwijl ik zowat alle eerder genoemde voorbeelden afbrekend vind. Ik vond het een eye- opener om te zien hoe verbreid dit soort gedrag en dus de uiting van dit soort gevoel is. Waar een filmpje je al niet toe kan brengen.