Artikelen

 

EET JE GELUKKIG

Ik hoorde laatst iemand zeggen: “Verlies je gezondheid en je verliest alles.”
“Geweldig gezegd”, dacht ik. Gezondheid bepaalt niet alleen hoe je je voelt maar ook je sociale contacten, of je kunt werken of niet, of je kinderen goed kunt opvoeden of niet en of je tevreden bent met je leven. Wordt die gezondheid minder dan wordt de intensiteit en het genieten van je leven meestal ook minder. Kortom gezondheid is een basis en is bepalend voor je geluk.
En aan geluk hebben de meeste mensen te kort. Als daar nu eens een relatie lag met gezondheid? Zouden we ook gezondheid te kort komen? De moeite waard om te onderzoeken, toch?

Ik hoor veel mensen nu al denken: “Gelukkig ben ik redelijk gezond en redelijk gelukkig.”
Hoho, niet zo snel.
Je lijkt wellicht wel gezond maar dat is maar heel betrekkelijk. Wij in Nederland zijn gezond dank zij een heel stelsel van kunstmatige ingrepen. 
Neem de inentingen. Zowat elke Nederlander wordt standaard tegen minimaal 10 ziektes ingeënt. Zouden we die ziektes allemaal krijgen dan zouden we ons niet meer gezond noemen als we ze al zouden overleven. In de derde wereld sterven er miljoenen kinderen aan.
En al die brillen en vullingen in tanden en kiezen, voor zover die er nog staan. Al die drankjes en pillen die we slikken. En zouden we geen condooms meer hebben wat zou ons dan aan ziekten te wachten staan? En nu we het toch over voortplanting hebben: als er geen ziekenhuizen zouden zijn, hoeveel moeders en kinderen  zouden tegenwoordig de bevalling overleven? Zonder spuiten tegen de pijn (70% in België), zonder inknippen(25% in Nederland), zonder keizersnede (7% in Nederland, 26% in VS). En hoeveel kinderen zouden zonder koemelk kunnen als moeder geen melk meer heeft?

We kunnen het ook hebben over onze welvaartsziekten. Diabetes zonder insuline spuiten? Hartaanvallen zonder  operaties? Kanker zonder bestraling? Geen antibiotica meer ? En dat zijn  nog maar een paar ziekten. Want we hebben niet voor niets medische encyclopedieën in 12 delen! We kennen er zo'n 40.000!  Zou er iets mis zijn met ons immuunsysteem?
We hebben allerlei tekorten. Jodium, dat we daarom toevoegen aan zout. Vitamine D, dat we daarom aan melk willen gaan toevoegen, foliumzuur dat zwangere vrouwen daarom moeten slikken, vitamine C dat we eigenlijk van groente en fruit zouden moeten krijgen. En daarom trouw in pilvorm slikken. Kijk ook eens naar de schappen van een willekeurige drogist wat daar niet allemaal aan voedingssupplementen staat.

Nee, wat gezondheid betreft kunnen we beter naar de dieren lijken. Althans de vrije dieren want onze huisdieren beginnen ook al aardig mee te gaan in onze welvaartsziekten. Vrije of wilde dieren sterven aan ongevallen, roofdieren of gewoon slijtage. Maar ze zijn tijdens hun leven kerngezond. De mens is blij dat hij niet meer sterft aan natuurlijke oorzaken maar wat we er voor terug hebben gekregen is in elk geval geen gezondheid. Meer een gecompliceerd systeem van technische ingrepen waar we behoorlijk afhankelijk van geworden zijn, ook wel oplapkunde genoemd. En waar we steeds afhankelijker van worden.

We worden namelijk steeds zieker. Diabetes gaat in 2025 in Nederland zo'n 25% van de bevolking treffen. Dat kan nu al door statistiek aangetoond worden. We worden te dik, we bewegen te weinig...  Het is een affluenza (van affluent, welvaart, en influenza), een welvaartsziekte dus , onze manier van leven bepaalt of je diabetes krijgt. Je kunt er dus wel degelijk wat aan doen. Qua eten, qua bewegen en nog wel wat aspecten. En daar hebben we weinig zin in. Zouden we verslaafd zijn aan onze manier van leven?

“Maar we zijn toch tevreden.” hoor ik je nu denken. “Dat blijkt toch uit allerlei enquêtes.” Alweer hoho! Weet je hoeveel zelfmoorden er in Nederland per jaar gepleegd worden? Meer dan 1500. En weet je dat voor elke geslaagde zelfmoord er 20 pogingen van anderen staan? Dat maakt 30.000 zelfmoordpogingen per jaar in Nederland. Dat zijn er 82 per dag! Over de hele wereld een miljoen per jaar. Oftewel 20 miljoen pogingen. 4 mensen uit mijn eigen omgeving hebben zelfmoord gepleegd. Als daar 80 pogingen van anderen tegenover staan... Wat zie ik allemaal niet...

Of de antidepressiva. Ongeveer een miljoen mensen per jaar slikken die in Nederland. Die zijn naar de dokter gegaan. Nog eens de helft daarvan loopt er onbehandeld mee rond of slikt een kruidenmiddel. Een derde van de huwelijken eindigt in een scheiding. Einde van het mooie sprookje. Of kijk naar de prostitutie, waar hebben we die ook al weer voor nodig?
Kindermishandeling: 150.000 kinderen per jaar in Nederland. Incest, pedofilie, zelfverminking, boulimie. Er is meer loos dan we zo om ons heen zien. Iets heel anders: ontslag wegens 'sanering'. Ook zoiets leuks. Iets wat we hebben leren accepteren. Dat onze ervaring en onze capaciteiten maar heel betrekkelijk zijn, dat we productie-eenheden aan het worden zijn. Maar of het ons gelukkiger maakt... Geluk op het werk? Burn-outs worden steeds normaler.
Oorlog (elke dag op meer dan 10 plaatsen in de wereld), bommen (elke week wel één ergens), armoede (meer dan een miljard mensen), hongersnood (zelfde verhaal), epidemieën. Geen situaties waarin je aan geluk denkt.

Vrijheid, toch ook bepalende voor geluk en ook zoiets waarvan we aannemen dat we het hebben De vrije westerse wereld. Ik heb me nooit vrij gevoeld. Wil je een paar dagen niet naar school? Niets mee te maken: leerplicht. Buiten spelen? “Eerst je huiswerk maken!” Geen zin om te werken vandaag? Wordt niet echt gewaardeerd. Eens een tijdje geen belasting betalen? “Sorry, maar we kunnen voor u echt geen uitzondering maken.” Als ik aan onze samenleving denk, denk ik eerder aan de woorden 'rat-race', stress, burn-out. Je moet wel mee in het raderwerk. Vrijheid om wat af te wijken of er uit te stappen is er nauwelijks.

Zoals gezegd zie ik bij de vrije dieren iets heel anders. Daar heerst vrijheid, gezondheid en een in harmonie zijn met hun omgeving. Iets wat wij geluk noemen.
Natuurlijk moeten zij ook hun kostje bij elkaar sprokkelen. Maar dat voelt in een natuurlijke situatie aan als een plezier. Jagers/verzamelaars besteden helemaal niet zoveel tijd aan hun voedselvoorziening. Bovendien zijn ze gezonder (geen welvaartsziekten) en veel gelukkiger dan wij. Hé, alweer dat verband.
De oorspronkelijke bewoners van Amerika, de Indianen, ook jagers/verzamelaars wiens levensstijl wij afgenomen hebben, en die we zoals zoveel natuurvolkeren terug hebben gedrongen in onvruchtbare reservaten, noemden 'de hemel' niet voor niets “de eeuwige jachtvelden”. Jagen was hun lust en hun leven. Het natuurlijke leven is zo gek nog niet.

Maar waarom en hoe zijn wij mensen dat dan allemaal kwijtgeraakt? Waar zijn we dat geluk verloren?
Daar zijn 3 redenen voor die sterk met elkaar samenhangen. De drie V's noem ik ze.

1. VERVUILING.
De mens is het enige dier dat zijn voedsel in hoge mate bewerkt en verwerkt. We verhitten, bevriezen, raffineren, voegen suiker, vet, zout en duizenden chemische stoffen toe waarvan we geen idee hebben wat ze in ons lichaam uitrichten. Geen idee? Nou, ondertussen toch wel wat ideeën. 50 jaar geleden zeiden de wetenschappers nog gezamenlijk dat voeding nauwelijks invloed had op onze gezondheid. Maar dat is heel sterk veranderd en verandert nog elke dag. Elke dag ontdekken we nog nieuwe effecten van stoffen op onze gezondheid. En ontdekken we nieuwe stoffen in ons voedsel in onverwachte hoeveelheden die bij proefdieren kankerverwekkend blijken te zijn. In mijn boek geef ik heel veel voorbeelden maar ik beperk me hier tot een paar.
In 2002 kwamen Zweedse onderzoekers erachter dat er in ons dagelijks voedsel hoeveelheden acrylamide voorkomen die meestal tientallen tot soms duizenden malen hoger liggen dan de hele lage officieel toegelaten grenswaarden. Officieel toegelaten? Ja want acrylamide is een zenuwgif dat ook ons DNA kan beschadigen. Het wordt gebruikt bij waterzuivering omdat het al in kleine hoeveelheden alle bacteriën doodt.
'In ons dagelijks voedsel' zei ik. Maar dat geldt voor mensen die hun voedsel verhitten! En dat zijn we natuurlijk bijna allemaal! Want in onbewerkt voedsel, fruit en rauwe groenten bijvoorbeeld komt het zo goed als niet voor. Het is een van de stoffen die het voedsel bruin maakt (of zwart als je het te lang verhit). Het krokante korstje van het brood en de chips dus.
Het blijkt ongehinderd ons bloed in te gaan en komt in onze organen terecht en in moedermelk. Een extreem belangrijke ontdekking dus!
Maar in plaats van onze hele voedselbereiding ter discussie te stellen besloot de Europese regering een onderzoek in te stellen onder de naam HEATOX (toxines ontstaan door verhitting).  In 2007 werd het eerste deel van het onderzoek afgerond met als een van de conclusies: er ontstaan door verhitting van voedsel in ons eten meer dan 50 kankerverwekkende stoffen. Er moet dus meer onderzoek verricht worden. De wetenschappers kunnen dus weer even vooruit met hun dikke salarissen en hun onderzoek wordt alleen door vakgenoten gelezen.
Ooit van HEATOX gehoord?  ( www.heattox.org of een samenvatting van het onderzoek:
www.slv.se/default.aspx?id=1379epslanguage=en-gb) Iedereen zou dit moeten weten! Maar wie wil ons dagelijks brood ter discussie stellen? Gelukkig kun je er op het internet van alles over lezen.
En zo zijn er ook PAK's. Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen. Zoals benzopyreen, zwaar kankerverwekkend. Stoffen die ontstaan bij barbecueën bijvoorbeeld. Waarom ik dat woord PAK helemaal uitschrijf? Vanwege dat woord 'aromatische'. Ze zijn lekker die stoffen. Lekkere giffen.
Lekkere giffen? Maar heeft de evolutie ons dan niet voorbereid op dat soort gevaren? Helaas. PAK's en acrylamide komen in deze extreme hoeveelheden niet voor in de natuur. We zijn er dus nooit op geselecteerd om daar mee overweg te kunnen. En het erge is dus dat ons voedingsinstinct, dat door de evolutie geselecteerd is om lekker te vinden wat goed voor ons is, het als goed beschouwd en er dus meer van wil!
Zoals het kankerverwekkende capsaïcine wat in chili zit, sambal dus.
Cafeïne, geen uitleg nodig, ook niet erg gezond.
Nicotine, helaas maar al te bekend.
Opiaten in het gluten-eiwit in tarwe.
Caseïne in melk.
Transvetten, heerlijk in gebak maar o zo slecht voor hart en bloedvaten.
Is het toeval dat we dat allemaal in ons voedsel aantreffen? Nee, we koken en kokkerellen niet zomaar wat af. Koken is een kunst. Waarom? Omdat niet alle verhitting en bewerking een lekker resultaat geeft. We streven ernaar om iets heel lekkers te maken.

Want lekker dat is wat we willen. Waarom? Omdat ons voedingsinstinct ons dat vertelt. Zo zijn we, zoals gezegd, geprogrammeerd door de natuurlijke selectie. Dieren die lekker vonden wat goed voor ze was overleefden, dieren die dat niet of minder hadden vielen af. Er is geen dier dat aan diëten doet. Alles gaat via de zintuigen en bij eten vooral de reuk en de smaak. Dus met koken streven we naar “lekker”.
Maar bij al die miljoenen nieuwe moleculen die in ons eten zitten, zijn er ook heel wat die allerlei natuurlijke systemen in onze hersenen beïnvloeden. Stoffen die geweldig lekker zijn en die ons in een natuurlijke situatie zouden zeggen dat ze geweldig goed voor ons zijn. Maar helaas. Dat zijn ze niet en we hebben evolutionair gezien ook nog geen tijd gehad om ons daaraan aan te passen door natuurlijke selectie.
 
2. VERSLAVING.
Snakken naar iets wat niet goed voor ons is. Wat gebeurt er namelijk: ons lichaam zegt ons dat die vreemde nieuwe moleculen geweldig spul voor ons zijn want het is lekker! We willen er veel meer van. Dat het wel eens slecht voor ons zou kunnen zijn oftewel gif is dat horen we liever niet. Kortom we zijn verslaafd. Verslaafd zijn wil niets anders zeggen dan snakken naar stoffen die niet goed voor ons zijn. Gebaseerd op het heel natuurlijke principe van het voedingsinstinct. Maar het werkt dus helaas niet met menselijke brouwsels.

Ook zijn we niet alleen aan onnatuurlijke stoffen verslaafd, ook aan natuurlijke stoffen. In de evolutie zijn we geprogrammeerd om suiker, vet en zout erg lekker te vinden omdat je van die stoffen nauwelijks te veel kunt binnenkrijgen in een natuurlijke situatie. Maar de mens is zo slim geworden dat hij die stoffen aan natuurlijke voeding kan onttrekken en in elke gewenste hoeveelheid kan produceren. En op die stoffen hebben we nooit een rem hoeven te ontwikkelen. Het teveel eraan is ballast of erger, gif voor ons lijf. Maar we raken er aan gewend en snakken ernaar. We produceren en eten het dus naar hartenlust. Helaas. Met desastreuze gevolgen.

Maar, zul je zeggen, we zijn toch niet verslaafd aan ons eten?
Nou laat ik dan de Internationale Indeling van Ziekten (ICD), onderdeel verslaving er eens op loslaten.
Je bent verslaafd aan iets als je er (1) een obsessief verlangen naar hebt, (2) moeite hebt je erin te beheersen, (3) ontwenningsverschijnselen vertoont als je stopt, (4) er aan gewend raakt, je hebt er steeds meer van nodig, (5) je de stof steeds vaker neemt en andere activiteiten er onder lijden, (6) je doorgaat ondanks de negatieve gevolgen. Alle 6 de kenmerken vertonen niet alleen junkies maar wij ook ten opzichte van ons eten.
We zijn dan weliswaar geen junkies maar het is toch een aardige stap in die richting. We zitten halverwege de natuur en de junk. Halverwege? Nou waarschijnlijk al veel verder. Eten is in onze cultuur zo dominant aanwezig dat we er zowat de hele dag mee bezig zijn. De helft van de Nederlanders is al te zwaar en dat gaat in grote snelheid verder.

In feite zijn we vanaf het begin van het koken in een onvermijdelijke valkuil van drijfzand getrapt waar we langzaam steeds dieper in wegzakken. Je zou eigenlijk kunnen zeggen dat de geschiedenis van de mensheid de geschiedenis van de verslaving is.
Mensen van hun eetverslaving afkrijgen heeft recent onderzoek weer eens heel duidelijk aangetoond* is nog moeilijker dan ze van drugs af krijgen. Bij drugs kun je nog zeggen: ik stop er helemaal mee. Bij eten gaat dat niet.

3. VERLIES.
Deze twee effecten, vervuiling en verslaving hebben echter een derde gevolg dat erger is dan de twee vorige bij elkaar. Verlies namelijk van de natuurlijke band tussen moeder en kind.
Een kind heeft een door de natuur perfect op zijn ontwikkeling afgestemde zorg nodig. Daarvoor is een intieme band met de moeder noodzakelijk. Zeg maar een liefdesrelatie. Onderzoek heeft het al zo vaak uitgewezen: het kind heeft moedermelk nodig. Ga even zoeken in de literatuur of op internet en je vindt overal resultaten van onderzoek die elke keer maar één kant op wijzen: we moeten terug naar de natuurlijke bevalling, naar borstvoeding en dan liefst drie jaar lang, naar samen slapen met je kind. Waarom we dat niet doen? We kunnen niet meer. We zijn zo vervuild geraakt dat we niet meer graag veel bewegen, zo vol met afvalstoffen dat onze weefsels niet meer soepel zijn en we moeten bevallen in pijn. Onze hormoon-systemen zijn verstoord. We zijn zo verslaafd aan onze ongezonde leefstijl dat we de gevoeligheid en de kracht niet meer hebben om kinderen de verzorging te geven die ze nodig hebben. En we zijn op onze beurt daardoor zelf slachtoffers van een onvolledige verzorging en hebben zelf het gevoel te kort te komen. En kom je te kort dan wordt het moeilijk om je baby te geven wat hij nodig heeft. Onze vervuiling en verslavingen zijn te groot geworden en zijn tot cultuur geworden.

VOORKOMEN.
Maar als we de oorzaken weten kunnen we ze dan ook wegnemen en daarmee de gevolgen voorkomen? Ja, we kunnen het vuile water stoppen waardoor het drijfzand weer droog en vast wordt en we weer vaste grond onder de voeten krijgen.
Dat kan door weer te beginnen bij waar het fout gegaan is. Door natuurlijk te eten. Door te stoppen met de giffen.
Dan gaat de schoonmaak 'vanzelf'. Vervolgens verdwijnen de verslavingen, blijkt uit de praktijk,  heel langzaam. Bij de een wat makkelijker dan de ander afhankelijk van de leeftijd. En dan komen de natuurlijke gevoelens en vermogens vanzelf weer boven. Bevallen blijkt ook zonder pijn te kunnen.

Een boute bewering? Het bewijs is eigenlijk al geleverd. Zowat alle onderzoek naar voeding wijst in de richting van meer groente en fruit, minder bewerking. Eten zoals onze voorouders aten. De gezondste en gelukkigste mensen (goh, het lijkt wel of dat samengaat) zijn de volkeren die qua voeding dicht bij de natuur staan. Bovendien is de rauw eten trend een hele duidelijke aanwijzing in die richting. Doe je dat namelijk goed dan kun je grote verbeteringen in je gezondheid bewerkstelligen waardoor je allerlei ziektes als je die had veel makkelijker de baas kunt. Je krijgt er meer energie en beter humeur van. Gezondheid en geluk blijken in de praktijk inderdaad samen te gaan.
Ook zwangerschap, bevalling en kinderverzorging blijken dan veel makkelijker te gaan. En stel je voor dat je kind van jongs af aan die kans krijgt om zo gezond te leven. Er lopen al veel van die kinderen rond met prima resultaat.
Maar proberen is beter dan geloven. Maak zelf eens een stap ion de rauwe richting. Ga experimenteren met anders leven en overtuig jezelf van de waarheid ervan. De voordelen wegen ruimschoots op tegen de kleine moeite die je moet doen om wat te lezen, wat nieuw vaardigheden op te doen en een nieuwe levenswijze aan te leren.

Huub Neys 18 oktober 2010

Meer informatie en internet adressen:
www.HetNatuurlijkeEnHetOnnatuurlijke.nl

voetnoot: * Onderzoek van The Scripps Research Institute (USA) verschenen in Nature Neuroscience. Www.scripps.edu/news/press/20100329.html